На 66 седницата одржана на 20.04.2021 година, на предлог од Управата за заштита на културното наследство и мислењето на Националниот совет за културно наследство, Владата на Република Северна Македонија го прогласи Споменикот Аквадукт во Скопје за културно наследство од особено значење, поткатегорија исклучително значење.
Аквадуктот во Скопје е ставен под заштита во 1952 година, со Решение за утврдување својство на споменик на културата на “Аквадуктот” во Скопје, бр. 31 од 10.03.1952 година, донесено од Републичкиот завод за заштита на спомениците на културата, Скопје. Статусот на заштитено добро е потврден во 1967 година, со Решение за утврдување својство споменик на културата на Аквадуктот во Скопје, бр. 231/1 од 10.04.1967 година, донесено од Заводот за заштита на спомениците на културата на град Скопје.
Се претпоставува дека Аквадуктот е изграден во VI век, а бил целосно реконструиран во османлискиот период, односно крајот на XV век, во времето кога Мустафа-паша бил една од високите личности на Османлиската држава во Скопје.
Аквадуктот е монументална градба, од типот “еднокатни надземни водоводи“ и сочуван е во целата своја должина која изнесува 385,80м. Се состои од 53 квадратни или правоаголни столбови, 2 рампи (Северна рампа – доводна и Јужна рампа – одводна), 54 арки, ѕидни платна над арките, венец и конструкција на водоводот. На дел од столбовите, а со цел да се добие поатрактивна и поразиграна архитектонска композиција на источната и западната фасада на Аквадуктот и да се намали тежината на ѕидаријата, полнетицата и сопствената тежина, изведени се олеснувачки отвори т.н. “инундациони засведени отвори“, со разновидни облици и широчини. Кај други столбови има декоративни лаци од тули кои имитираат такви отвори.
Аквадуктот во Скопје е најголем и единствен објект од таков вид на територијата на Република Северна Македонија, а како плански создаден и просторно соодветно позициониран објект бил од непроценливо значење за функционирањето на тогашниот град во текот на неколку векови.
Аквадуктот во Скопје се категоризира како културно наследство од особено значење, поткатегорија – исклучително значење, поради тоа што поседува вредности и карактеристики од највисоко национално значење и универзални вредности за човештвото и неговата историја, култура, уметност, наука и технички прогрес. Тој претставува единствено уметничко остварување и единствен пример за таков вид објекти, од аспект на територијата на Република Северна Македонија и од аспект на периодот од кој потекнува.
Одлуката овозможува трајно зачувување на Аквадуктот и на неговите вредности во културна и историска смисла, како и во однос на заштитата на архитектурата, на социјалниот, едукативниот, туристичкиот и економскиот аспект на локалитетот. Со тоа се овозможува конечно да започне и неговата физичка заштита.
Со донесувањето на Одлуката, Аквадуктот се вбројува во уставната категорија „добра од општ интерес за Република Северна Македонија“ и ужива посебна заштита во смисла на Уставот и Законот за заштита на културното наследство.
Врз основа на член 41 став (2) од Законот за заштита на културното наследство („Службен весник на Република Македонија“ бр. 20/04, 115/07, 18/11, 148/11, 23/13, 137/13, 164/13, 38/14, 44/14, 199/14, 104/15, 154/15, 192/15, 39/16 и 11/18 и 20/19), Владата на Република Северна Македонија, на седницата одржана на 20.04.2021_____година, донесе
ОДЛУКА
за прогласување на споменикот Аквадукт во Скопје за културно наследство од особено значење, поткатегорија исклучително значење
Член 1
Споменикот Аквадукт во Скопје (во натамошниот текст: Споменикот), кој најверојатно бил изграден во првата половина на VI век, а целосно реконструиран во XV век се прогласува за културно наследство од особено значење, поткатегорија исклучително значење.
Со прогласување на Споменикот за културно наследство од особено значење, поткатегорија исклучително значење, се овозможува:
- трајно зачувување на културната, историската, амбиенталната, урбанистичката, градежничката, архитектонската, уметничката, социолошката и другите вредности на Споменикот, како и на автентичноста, единственоста, староста, зачуваноста и другите својства и содржини на Споменикот;
- создавање поповолни услови за опстанок и задржување на интегритетот на сите податоци што Споменикот ги носи во себе како сведоштво;
- ширење на сознанијата за вредностите, значењето и улогата на споменикот во културната идентификација;
- оспособување на Споменикот да служи за задоволување на културните, научните, едукативните, естетските, економските, туристичките и други потреби на граѓаните;
- спречување дејства, појави и влијанија со кои се врши или може да настане оштетување или деградирање на Споменикот.
Член 2
Споменикот се наоѓа на подрачјето на општина Карпош, во Скопје, КО Чаир, на надморска височина од 275 м и зафаќа простор со површина од 19,23 ха, со следните топографски координати на најкарактеристините точки:
- Најсеверна точка: 42°01’28“ N; 21°25’08“ E
- Најисточна точка: 42°01’16“ N; 21°25’16“ E
- Најјужна точка: 42°01’09“ N; 21°25’09“ E
- Најзападна точка: 42°01’27“ N; 21°24’55“ E.
Член 3
Споменикот ги има следните граници:
– Северната граница на доброто се состои од линијата што ги сече КП 1449, КП 115, КП 1448, КП 116 (пат), КП 108, КП 107, КП 117, КП 118, КП 1447, КП 121/7, КП 128/1, КП 125/1 (пат), КП 126/1 и КП 1439/1 (пат), дел од јужната граница на КП 1439/1 (пат). Започнува во пресечната точка на западната граница на доброто со линијата што ја сече КП 1449 и оди кон исток по линијата што ги сече КП 1449, КП 115, КП 1448, КП 116 (пат), КП 108, КП 107, КП 117, КП 118, КП 1447, КП 121/7, КП 128/1, КП 125/1 (пат), КП 126/1 и КП 1439/1 (пат) до пресечната точка со јужната граница на КП 1439/1 (пат), продолжува по дел од јужната граница на КП 1439/1 до југоисточниот агол на КП 1439/1 (пат) односно до пресечната точка со источната граница на доброто.
– Источната граница на доброто се состои од линијата што ја сече КП 1428/1 (река Серава), дел од јужната граница на КП 1428/1 (река Серава), линијата што ги сече КП 1568/9 и КП 1568/2. Започнува во пресечната точка на северната граница на доброто односно во југоисточниот агол на КП 1439/1 (пат) со линијата што ја сече КП 1428/1 (река Серава) и оди кон југ по линијата што ја сече КП 1428/1 (река Серава) до пресечната точка со јужната граница на КП 1428/1 (река Серава), продолжува по дел од јужната граница на КП 1428/1 (река Серава), линијата што ги сече КП 1568/9 и КП 1568/2, до пресечната точка со јужната граница на доброто.
– Јужната граница на доброто се состои од линијата што ја сече КП 1568/2. Започнува во пресечната точка на источната граница на доброто со линијата што ја сече КП 1568/2 и оди кон запад по линијата што ја сече КП 1568/2 до пресечната точка со западната граница на доброто.
– Западната граница на доброто се состои од линијата што ја сече КП 1568/2, дел од јужната граница на КП 1428/1 (река Серава), линијата што ја сече КП 1428/1 (река Серава). Започнува во пресечната точка на јужната граница на доброто со линијата што ја сече КП 1568/2 и оди кон север по линијата што ја сече КП 1568/2 до пресечната точка со јужната граница на КП 1428/1 (река Серава), продолжува по дел од јужната граница на КП 1428/1 (река Серава), линијата што ја сече КП 1428/1 (река Серава), до пресечната точка со северната граница на доброто.
Границите на Споменикот имаат вкупно 49 точки на прекршување, со нумерација од реден број 1 до реден број 49, при што точката 49 е идентична со точката 1. На северната граница на доброто припаѓаат точките од реден број 1 до реден број 16 (нумерацијата е од запад кон исток). На источната граница на доброто припаѓаат точките од реден број 16 до реден број 29 (нумерацијата е од север кон југ). На јужната граница на доброто припаѓаат точките од реден број 29 до реден број 32 (нумерацијата е од исток кон запад). На западната граница на доброто припаѓаат точките од реден број 32 до реден број 49 односно реден број 1 (нумерацијата е од југ кон север).
Точките на прекршување на границата на доброто ги имаат следните координати (Х, Y): точка 1 (534821.2647, 4653496.4952), точка 2 (534881.3553, 4653494.1813), точка 3 (534915.9726, 4653493.7656), точка 4 (534952.8355, 4653493.2961), точка 5 (534977.8281, 4653492.9778), точка 6 (535015.3169, 4653492.5004), точка 7(535040.3095, 4653492.1821), точка 8 (535080.1959, 4653492.5524), точка 9 (535108.6588, 4653492.3131), точка 10 (535152.8128, 4653491.5620), точка 11 (535192.3158, 4653491.2468), точка 12 (535250.9733, 4653490.4991), точка 13 (535305.5170, 4653489.8310), точка 14 (535331.4090, 4653488.4170), точка 15 (535345.4680, 4653487.3050), точка 16 (535359.8410, 4653485.0290), точка 17 (535366.4160, 4653454.5980), точка 18 (535342.4900, 4653438.5570), точка 19 (535322.0820, 4653419.1650), точка 20 (535297.1340, 4653392.6700), точка 21 (535294.5240, 4653373.5780), точка 22 (535265.6660, 4653336.5930), точка 23 (535252.1445, 4653311.6737), точка 24 (535250.9806, 4653221.5566), точка 25 (535269.0036, 4653171.1996), точка 26 (535300.0898, 4653134.8495), точка 27 (535345.0374, 4653109.9511), точка 28 (535419.2658, 4653088.9656), точка 29 (535356.4500, 4652919.3306), точка 30 (535249.3812, 4652929.3726), точка 31 (535182.6511, 4652907.0256), точка 32 (535159.2756, 4652888.2010), точка 33 (534964.8697, 4653121.8629), точка 34 (534979.0757, 4653134.1431), точка 35 (534991.5327, 4653147.4027), точка 36 (535001.9335, 4653163.6979), точка 37 (535010.6688, 4653183.8940), точка 38 (535015.3216, 4653205.5962), точка 39 (535016.2987, 4653229.2599), точка 40 (535011.6459, 4653254.4500), точка 41 (535003.1080, 4653282.2110), точка 42 (534983.2550, 4653307.0390), точка 43 (534979.9670, 4653314.2660), точка 44 (534882.4760, 4653429.4760), точка 45 (534863.6120, 4653445.8560), точка 46 (534851.5210, 4653453.3850), точка 47 (534829.7200, 4653460.1610), точка 48 (534817.6145, 4653461.7680), точка 49 (534821.2647, 4653496.4952).
Во границите на доброто спаѓаат следните катастарски парцели (кои припаѓаат на КО Чаир): дел од КП 107, дел од КП 108, дел од КП 115, дел од КП 116 (пат), дел од КП 117, дел од КП 118, дел од КП 121/7, КП 121/9 (пат), дел од КП 125/1 (пат), дел од КП 126/1, дел од КП 128/1, дел од КП 1428/1 (река Серава), дел од КП 1439/1 (пат), КП 1439/2, КП 1439/3, КП 1440/1, КП 1440/2, КП 1440/3, КП 1440/4, КП 1440/5, КП 1440/6, КП 1440/7, КП 1440/8, КП 1440/9, КП 1440/10, КП 1440/11, КП 1441 (пат), КП 1442/1 (пат), КП 1442/2 (пат), КП 1442/3 (пат), КП 1443, КП 1444, КП 1445/1, КП 1445/2, КП 1446, дел од КП 1447, дел од КП 1448, дел од КП 1449, КП 1450, КП 1451/1, КП 1451/2, КП 1452, КП 1453, КП 1454 (пат), КП 1455, КП 1456, КП 1457, КП 1458, дел од КП 1568/2, дел од КП 1568/9.
Член 4
Споменикот има една контактна зона што зафаќа делови од Општината Карпош и Општината Бутел, во КО Чаир, на надморска височина од 273 м до 284 м со површина од 101,73 ха, со следните топографски координати на најкарактеристичните точки:
- Најсеверна точка: 42°01’38“ N; 21°25’15“ E
- Најисточна точка: 42°01’34“ N; 21°25’31“ E
- Најјужна точка: 42°00’58“ N; 21°25’17“ E
- Најзападна точка: 42°01’27“ N; 21°24’38“ Е.
Член 5
Контактната зона на Споменикот ги има следните граници:
– Северната граница на контактната зона се состои од дел од оската на улицата „Босна и Херцеговина“ (КП 1428/1), линијата што ја сече КП 1428/1 (река Серава) и дел од оската на улицата „Босна и Херцеговина“ (КП 1428/1). Започнува во пресечната точка на западната граница на контактната зона со оската на улицата „Босна и Херцеговина“ (КП 1428/1) и оди кон исток по дел од оската на улицата „Босна и Херцеговина“ (КП 1428/1), ја сече КП 1428/1 (река Серава) и продолжува по дел од оската на улицата „Босна и Херцеговина“ (КП 1428/1) до пресечната точка со источната граница на контактната зона.
– Источната граница на контактната зона се состои од линијата што ја сече КП 1428/1 (улица „Босна и Херцеговина“), дел од јужната граница на КП 1428/1 (река Серава) односно западната граница на КП 157/2, линијата што ги сече КП 1568/9, КП 1568/41, КП 1568/9, КП 1568/35, КП 1568/9, КП 1568/27 и КП 1568/9, западната граница на КП 1568/56, КП 1568/11 и КП 1568/10, линијата што ги сече КП 1568/18 и КП 1568/2. Започнува во пресечната точка на северната граница на контактната зона со линијата што ја сече КП 1428/1 (улица „Босна и Херцеговина“) и оди кон југ по линијата што ја сече КП 1428/1 (улица „Босна и Херцеговина“) до пресечната точка со јужната граница на КП 1428/1 (река Серава), односно северозападниот агол на КП 157/2, продолжува по дел од јужната граница на КП 1428/1 (река Серава), односно западната граница на КП 157/2, оди по линијата што ја сече КП 1568/9 до југозападниот агол на КП 1568/39, продолжува по линијата што ги сече КП 1568/9, КП 1568/41, КП 1568/9, КП 1568/35, КП 1568/9, КП 1568/27 и КП 1568/9 до северозападниот агол на КП 1568/56, оди по западната граница на КП 1568/56, КП 1568/11 и КП 1568/10, линијата што ја сече КП 1568/18 до југозападниот агол на КП 1568/18, продолжува по линијата што ја сече КП 1568/2, до пресечната точка со јужната граница на контактната зона.
– Јужната граница на контактната зона се состои од линијата што ги сече КП 1568/2, КП 1568/7 (пат), КП 1568/1, КП 1568/49 и КП 1568/1. Започнува во пресечната точка на источната граница на контактната зона со линијата што ја сече КП 1568/2 и оди кон запад по линијата што ги сече КП 1568/2, КП 1568/7 (пат), КП 1568/1, КП 1558/49 и КП 1568/1, до пресечната точка со западната граница на контактната зона.
– Западната граница на контактната зона се состои од линијата што ги сече КП 1568/53, КП 1568/1, КП 1428/1 (река Серава), КП 1428/3 (река Серава), дел од западната граница на КП 1428/3 (река Серава) и КП 1428/1 (река Серава), линијата што ги сече КП 1459/1, КП 1459/8 и КП 1428/1 (улица „Босна и Херцеговина“). Започнува во пресечната точка на јужната граница на контактната зона со источната граница на КП 1568/53 и оди кон север по линијата што ги сече КП 1568/53, КП 1568/1, КП 1428/1 (река Серава) и КП 1428/3 (река Серава) до пресечната точка со западната граница на КП 1428/3, продолжува по дел од западната граница на КП 1428/3 (река Серава) и КП 1428/1 (река Серава), линијата што ги сече КП 1459/1, КП 1459/8 и КП 1428/1 (улица „Босна и Херцеговина“) до пресечната точка со северната граница на контактната зона.
Границите на Контактната зона имаат вкупно 76 точки на прекршување, со нумерација од реден број 1 до реден број 76, при што точката 76 е идентична со точката 1. На северната граница на контактната зона припаѓаат точките од реден број 1 до реден број 28 (нумерацијата е од запад кон исток). На источната граница на контактната зона припаѓаат точките од реден број 28 до реден број 53 (нумерацијата е од север кон југ). На јужната граница на контактната зона припаѓаат точките од реден број 53 до реден број 59 (нумерацијата е од исток кон запад). На западната граница на контактната зона припаѓаат точките од реден број 59 до реден број 76 односно реден број 1 (нумерацијата е од југ кон север).
Точките на прекршување на границата на Контактната зона ги имаат следните координати (Х, Y): точка 1 (534458.8535, 4653544.3062), точка 2 (534460.9971, 4653544.4299), точка 3 (534550.0061, 4653555.3652), точка 4 (534594.2911, 4653564.5852), точка 5 (534649.6011, 4653581.0552), точка 6 (534697.2986, 4653598.2380), точка 7 (534789.5661, 4653631.7752), точка 8 (534968.2311, 4653696.8102), точка 9 (535059.9979, 4653730.1675), точка 10 (535091.8083, 4653741.4634), точка 11 (535125.3652, 4653752.0720), точка 12 (535158.9311, 4653760.9202), точка 13 (535193.2481, 4653767.8732), точка 14 (535237.0034, 4653773.8256), точка 15 (535277.5061, 4653776.3202), точка 16 (535317.2061, 4653776.1002), точка 17 (535354.7611, 4653773.5202), точка 18 (535383.5879, 4653769.9400), точка 19 (535418.3513, 4653763.6990), точка 20 (535448.0861, 4653756.6702), точка 21 (535474.2911, 4653749.1252), точка 22 (535499.0311, 4653740.5102), точка 23 (535521.9711, 4653731.9402), точка 24 (535550.6211, 4653719.0902), точка 25 (535576.7661, 4653705.7152), точка 26 (535608.1561, 4653688.7302), точка 27 (535626.9836, 4653677.5077), точка 28 (535678.6138, 4653646.6298), точка 29 (535671.3980, 4653637.1770), точка 30 (535659.0600, 4653621.7270), точка 31 (535649.3770, 4653606.3020), точка 32 (535645.2010, 4653604.8620), точка 33 (535671.4800, 4653572.8804), точка 34 (535683.8980, 4653528.9060), точка 35 (535698.0428, 4653490.1390), точка 36 (535700.3545, 4653465.4026), точка 37 (535703.4795, 4653445.5610), точка 38 (535711.6124, 4653430.3143), точка 39 (535715.5409, 4653418.1213), точка 40 (535714.3330, 4653368.4295), точка 41 (535695.4455, 4653321.8095), точка 42 (535679.9808, 4653287.9266), точка 43 (535684.2939, 4653250.7591), точка 44 (535674.3177, 4653211.8827), точка 45 (535663.0430, 4653181.4640), точка 46 (535658.1800, 4653142.6600), точка 47 (535674.5500, 4653096.2600), точка 48 (535675.8350, 4653069.2490), точка 49 (535675.9900, 4653066.0000), точка 50 (535675.3500, 4653042.7700), точка 51 (535677.1200, 4653027.1600), точка 52 (535651.7020, 4652850.2730), точка 53 (535561.3416, 4652621.2735), точка 54 (535369.4575, 4652547.0828), точка 55 (535090.7354, 4652568.0802), точка 56 (534877.8421, 4652643.6706), точка 57 (534634.2000, 4652774.1470), точка 58 (534581.9570, 4652826.3910), точка 59 (534560.6160, 4652849.7240), точка 60 (534550.4100, 4653101.9960), точка 61 (534555.5970, 4653114.4720), точка 62 (534560.4650, 4653132.1580), точка 63 (534558.8890, 4653148.6580), точка 64 (534556.1330, 4653166.6510), точка 65 (534550.8710, 4653177.6400), точка 66 (534535.6260, 4653211.8160), точка 67 (534529.1120, 4653225.7320), точка 68 (534508.5830, 4653269.5910), точка 69 (534490.9390, 4653308.8020), точка 70 (534469.9370, 4653351.7160), точка 71 (534459.4240, 4653374.7840), точка 72 (534454.3580, 4653393.9980), точка 73 (534454.8120, 4653415.2390), точка 74 (534458.5920, 4653436.4950), точка 75 (534466.6030, 4653452.2770), точка 76 (534458.8535, 4653544.3062).
Во границите на контактната зона спаѓаат следните катастарски парцели (кои припаѓаат на КО Чаир): КП 18/2, КП 60/2 (пат), дел од КП 63/2, КП 72/2, КП 73/2, КП 77, КП 78/1 (пат), КП 79, КП 80/1, КП 80/2, КП 81, КП 82, КП 83, КП 84, КП 85, КП 86, КП 87, КП 88, КП 95/2, КП 99, КП 101, КП 102, КП 103, КП 104, КП 105, КП 106, дел од КП 107, дел од КП 108, КП 109 (пат), КП 110, КП 111, КП 112 (пат), КП 113/1, КП 113/2, КП 114, дел од КП 115, дел од КП 116 (пат), дел од КП 117, дел од КП 118, КП 119/1, КП 120, КП 121/1, КП 121/4, КП 121/5, КП 121/6, дел од КП 121/7, КП 121/8, КП 122/1, КП 122/2, КП 123, КП 124/1, КП 124/2, дел од КП 125/1 (пат), КП 125/2 (пат), дел од КП 126/1, КП 126/2, КП 127/1, КП 127/2, КП 127/3, дел од КП 128/1, КП 128/2, КП 128/3 (пат), КП 128/4, КП 139/1, КП 139/3, КП 140, КП 141/1, КП 141/2, КП 141/3, КП 141/4, КП 141/5, КП 141/6, КП 142 (пат), КП 143, КП 144, КП 145, КП 146, КП 147, КП 148, КП 149, КП 150, КП 151, КП 152, КП 155/1, КП 156/1, КП 159/3, дел од КП 1428/1 (улица „Босна и Херцеговина“), дел од КП 1428/1 (река Серава), дел од КП 1428/3 (река Серава), КП 1428/7, дел од КП 1447, дел од КП 1448, дел од КП 1449, дел од КП 1459/1, дел од КП 1459/8, дел од КП 1568/1, дел од КП 1568/2, КП 1568/3, КП 1568/4, дел од КП 1568/7 (пат), дел од КП 1568/8, дел од КП 1568/9, дел од КП 1568/13, дел од КП 1568/18, КП 1568/20, КП 1568/21, КП 1568/22, КП 1558/23, дел од КП 1568/27, КП 1568/30, КП 1568/31, дел од КП 1568/32, дел од КП 1568/34, дел од КП 1568/35, КП КП 1568/38, дел од КП 1568/41, КП 1568/43, КП 1568/44, КП 1568/47, КП 1568/48, дел од КП 1568/49, КП 1568/50, КП 1568/51, КП 1568/52, дел од КП 1568/53, КП 1568/54, КП 1568/55.
Член 6
За Споменикот се утврдува режим на заштита од прв степен со следните мерки на заштита:
1) забрана да се менува постојната конфигурација на теренот, освен во делот на отстранување на депонијата од градежен шут и враќање на првобитната состојба;
2) забрана да се градат станбени, деловни, административни, помошни и слични објекти од кој било вид, категорија и намена на неизградени површини или на места на постојните бесправни современи градби;
3) забрана да се врши доградба, надградба или реконструкција на постојните бесправни современи градби, до нивното отстранување;
4) забрана да се градат нови јавни патишта, далноводи, цевководи, канали и други инфраструктурни објекти;
5) забрана да се копаат бунари и ровови, како и да се поставуваат резервоари или други инсталации и опрема за чување на горива и да се оформуваат складишта, депонии, паркиралишта и слични објекти;
6) забрана да се врши пошумување или садење на поединечни и групни долгогодишни насади од кој било вид, со исклучок на тие што се во функција на хортикултурното уредување на просторот;
7) забрана да се отвораат позајмишта на земја или да се формира друг вид истражно и експлоатационо поле на минерални суровини;
8) забрана да се подигаат меморијални споменици и спомен-обележја што не се поврзани со настанувањето и развојот, односно историјата на доброто;
9) забрана да се поставуваат монтажни објекти од кој било вид и за која било намена, освен за потребите на непосредната заштита и користењето и презентацијата на доброто;
10) забрана да се поставуваат потпирачи, носачи, антени, репетитори, комерцијални рекламни паноа и слични уреди и опрема, со исклучок на громобрани или уреди и опрема за техничко обезбедување на доброто;
11) забрана да се внесуваат капацитети или да се воведуваат нови намени што предизвикуваат бучава, вибрации и загадување на околината;
12) забрана да се ограничува достапноста и користењето на доброто или на кој било негов составен дел, спротивно на прописите од областа на заштитата на културното наследство;
13) забрана да се вршат археолошки и други истражувања, работи на непосредна заштита и користење или презентација на доброто или на кој било негов составен дел, спротивно на прописите од областа на заштитата на културното наследство;
14) забрана да се врши отуѓување на недвижностите во државна сопственост по која било основа и за каква било цел;
15) забрана да се преземаат дејства со кои доброто би било изложено на опасност од оштетување, уништување, узурпација и присвојување.
Во границите на Споменикот, режимот на заштита вклучува и дозволени дејства на посегање во интегритетот на Споменикот, што се преземаат согласно закон, а се однесуваат на:
1) археолошки ископувања (систематски, заштитни, сондажни) и примена на недеструктивни методи на археолошки истражувања;
2) зачувување на целовитоста на историската структура, формата, големината, изгледот, изворните материјали, техниката на градење и другите вреднувани содржини на Споменикот и остатоци од друг вид, преку преземање мерки на непосредна заштита, особено мерки на конзервација, реставрација, санација, анастилоза, односно рекомпозиција или примена на комбинирани методи на непосредна заштита, по потреба, како и интервенции што се предмет на ревитализација во јавен интерес, во исклучителни случаи и во научно основани граници, во согласност со закон, според конзерваторски проект;
3) редовно одржување на Споменикот и просторот во границите на доброто, од страна на имателот, односно субјектот којшто управува со заштитеното добро, со благовремено преземање на технички мерки и други оперативни дејства и активности што не спаѓаат во доменот на непосредната заштита, како и одржување на чистотата во границите на доброто;
4) чување на Споменикот од страна на имателот, односно субјектот којшто управува со заштитеното добро, преку преземање мерки за физичко и техничко обезбедување од неповикан пристап, неовластено користење, недозволено ископување, узурпација, присвојување, намерно оштетување и уништување или други незаконски дејства против заштитеното добро или кој било негов составен дел;
5) употреба на изворни материјали, врзива и техники на изведба, освен во случаите кога со конзерваторските истражувања и конзерваторските проекти во согласност со закон се допуштени отстапувања од одреден вид;
6) презентирање на доброто како културно наследство, преку усогласување на функцијата, соодветно уредување на просторот и обезбедување достапност на јавноста заради задоволување на културните, научните, едукативните, туристичките и другите потреби на граѓаните и општеството;
- користење на просторот како јавна зелена површина;
- хортикултурно и партерно уредување на просторот според конзерваторски проект.
Член 7
За контактната зона на Споменикот се утврдува режим на заштита од трет степен со следните мерки на заштита:
1) забрана да се врши ископ на темели или подруми и да се изведуваат кој било друг вид земјани или градежни работи без претходно спроведување заштитни археолошки истражувања;
2) забрана да се градат какви било објекти на локации на кои со археолошки истражувања ќе се откријат особено вредни остатоци на недвижно археолошко наследство што заслужуваат да бидат зачувани поради нивното значење;
3) забрана да се градат објекти со кои се попречува достапноста на Споменикот;
4) забрана да се градат или внесуваат индустриски или слични капацитети и да се воведуваат намени што придонесуваат за присуство на разни форми на загадување или предизвикуваат бучава и вибрации;
5) забрана да се изведуваат интервенции кои можат да го загрозат интегритетот на Споменикот и на самата контактна зона.
Во контактната зона на Споменикот, режимот на заштита вклучува и дозволени дејства на посегање во интегритетот на контактната зона што се преземаат согласно закон, а се однесуваат на:
1) контрола на градењето и на изведбата на кои било други работи во границите на контактната зона, особено ако со тоа се попречува истражувањето, заштитата или достапноста на доброто или се нарушува интегритетот на заштитеното подрачје;
2) предвидување соодветни намени на површините за градење вклучени во границите на контактната зона;
3) обликување на отворените простори вклучени во границите на контактната зона на начин што обезбедува да не се наруши интегритетот на односниот дел од заштитеното подрачје;
4) контрола на урбаната инфраструктура на односните делови од контактната зона каде со несоодветно планирање и/или изведба би се попречило функционирањето на заштитеното добро.
Член 8
За Споменикот и неговата контактна зона се утврдуваат и применуваат следните други мерки на заштита:
1) оформување на посебна катастарска парцела за Споменикот како градба и дефинирање на сопственоста;
2) означување на доброто со знаци и други информативни ознаки предвидени со прописите и ратификуваните меѓународни договори во согласност со Уставот на Република Северна Македонија од областа на заштитата на културното наследство;
3) нанесување на границите на доброто и контактната зона на геодетска подлога во пропишаниот размер (1:1000) од страна на надлежен државен орган и прибележување (ставање забелешка) во катастарската евиденција и документација (имотен лист) што се однесува на заштитниот статус на доброто и контактната зона;
4) донесување на план за управување со доброто;
5) отстранување на бесправните градби во границите на доброто;
6) експропријација на недвижности во приватна сопственост во границите на доброто во јавен интерес од значење за Република Северна Македонија и нивно давање на користење на Градот Скопје;
7) преземање подготвителни, превентивни, корективни и мерки на претпазливост заради заштита на предметното добро од противправни дејства, деструктивни ефекти од загадување, бучава, вибрации, пожар, природни и слични непогоди, вооружен судир и други опасности со кои се загрозува или се нарушува неговиот интегритет;
8) вклучување на доброто и неговата контактна зона во сите релевантни плански инструменти на општинско, градско, регионално и национално ниво, таму каде што тоа не е направено, особено во областа на просторното и урбанистичкото планирање, заштитата на животната средина и природата, регионалниот и локалниот развој, туризмот и другите допирни области (во стратегии, планови, акциски планови, програми и сл.);
9) усогласување на постојните урбанистички планови чии плански решенија се спротивни на утврдениот режим на заштита;
10) затскривање на инсталациите и опремата за инфраструктурните мрежи, на начин што обезбедува да не бидат видливи на објектите и во просторот на заштитеното добро.
Член 9
Со Споменикот управува Градот Скопје кој донесува План за управување со споменикот, согласно Законот за заштита на културното наследство.
Член 10
Оваа одлука влегува во сила наредниот ден од денот на објавувањето во „Службен весник на Република Северна Македонија“.
